“Έχω κατάθλιψη” – όντως ή είναι της μόδας;

Κατάθλιψη, τι είναι και πότε έχουμε; 

Όλο και πιο συχνά θα ακούς γύρω σου να αναρωτιούνται. Άλλες φορές με την ορθή χρήση της διαταραχής, άλλες απλά για να περιγραφεί μία βαριά, μελαγχολική διάθεση με απώλεια ενδιαφέροντος για ότι ως τώρα φαινόταν ενδιαφέρον. Όπως κι αν έχει, ισχύει ότι η κατάθλιψη αποτελεί πλέον μία δυσκολία που μοιάζει απροσπέλαστη για μεγάλο ποσοστό ασθενών παγκοσμίως και, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2020 η κατάθλιψη θα είναι η κυρίαρχη αιτία αναπηρίας. Κατάθλιψη λόγω οικονομικών προβλημάτων, κατάθλιψη στην 3η ηλικία, κατάθλιψη στην εφηβεία, κατάθλιψη μετά την εγκυμοσύνη, κατάθλιψη λόγω χρόνιων προβλημάτων υγείας (διαβήτης, καρδιακή πάθηση, AIDS, καρκίνος, αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια κ.ο.κ.) και άλλες τόσες εστίες που πυροδοτούν την καταθλιπτική σκέψη και συμπεριφορά σε άτομα που η χαμηλή αυτοεκτίμηση προϋπάρχει όμως δεν έχει ενεργοποιηθεί.

Η κατάθλιψη κάνει το άτομο να κλείνεται στον εαυτό του, να απομονώνεται και να σταματά τις συνηθισμένες κοινωνικές του δραστηριότητες, ο ύπνος διαταράσσεται, η όρεξη μειώνεται, συνήθειες που ήταν ευχάριστες και ενδιαφέρουσες μοιάζουν πλέον αναίτιες και μάταιες. Δεν είναι σπάνια η γενική αυτή ματαιότητα, να οδηγούν τον ασθενή σε σκέψεις θανάτου και συχνά η ιδέα της αυτοκτονίας μπορεί να είναι έντονη στο μυαλό του. Εξαιτίας της συχνότητας και της σοβαρότητας της διαταραχής λοιπόν, έχει προκύψει η ανάγκη τόσο για την πρόληψη όσο και για την θεραπεία. Φαρμακευτικές αγωγές, ψυχοθεραπεία, εναλλακτικές θεραπείες (όπως ηλεκτροσπασμοθεραπεία, φωτοθεραπεία και η θεραπεία στέρησης ύπνου) είναι οι κύριοι τομείς που δείχνουν να είναι αποτελεσματικοί στην θεραπεία. Σε βαριά, κλινική κατάθλιψη ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης είναι ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Στην εξήγηση και κατανόηση της διαταραχής όμως εστιάζεται η ψυχοθεραπεία. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, με μία πληθώρα ερευνών, αποτελεί την πιο αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας στην κατάθλιψη.

Ένας καταθλιπτικός θεραπευόμενος έχει έντονη αρνητική και απαισιόδοξη σκέψη που του δημιουργεί κατά συνέπεια την μελαγχολική του διάθεση. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσει τις σκέψεις και την φύση τους ώστε να μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα τόσο τα συναισθήματα όσο και την συμπεριφορά του και τις φυσιολογικές του λειτουργίες που έχουν διαταραχθεί. Η σκέψη του ασθενή με κατάθλιψη είναι διαταραγμένη όπως η συμπεριφορά του (απομόνωση και παραίτηση από κοινωνικές και άλλες ευχάριστες δραστηριότητες), τα συναισθήματά του (θλίψη, ενοχή, μελαγχολία) και άλλες φυσιολογικές του λειτουργίες (ύπνος, σεξουαλικό ενδιαφέρον, όρεξη). Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό, πως ένα άτομο πιθανόν να έχει τάση προς την κατάθλιψη, όχι για όσα πραγματικά συμβαίνουν, αλλά για τον τρόπο που ερμηνεύει και αξιολογεί όσο πραγματικά λαμβάνουν χώρα. Η θεωρία του Beck («πατέρα» της γνωσιακής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας) στηρίζει ότι, ένα καταθλιπτικό άτομο κάνει σκέψεις που χρωματίζονται από τις ακόλουθες κατηγορίες:

1. Αρνητική εκτίμηση εαυτού
Σκέψεις ανεπάρκειας, αναξιότητας και ελαττωματικότητας του εαυτού, που συμβάλλουν στην διαμόρφωση χαμηλής αυτοεκτίμησης, μειωμένης αυτοπεποίθησης, την δημιουργία προβληματικών διαπροσωπικών σχέσεων και την ενίσχυση και διατήρηση της αρνητικής και μελαγχολικής διάθεσης. Το άτομο διαρκώς σκέφτεται ότι δεν είναι αρκετά καλό, ικανό και άξιο με αποτέλεσμα να ερμηνεύει κάθε κατάσταση κάτω από το αυστηρό, επικριτικό και αρνητικό του ύφος.
«Αν δεν ήμουν άχρηστη, δεν θα με είχε χωρίσει ο φίλος μου»
«Είμαι πολύ κακή μητέρα και σύζυγος»

2. Αρνητική εκτίμηση για τον κόσμο και τις εμπειρίες 
Δεν αντιμετωπίζονται οι άνθρωποι του περιβάλλοντος και οι εμπειρίες με θετικό και καλό τρόπο. Το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον συνήθως έχει μόνο απορριπτικούς, αυστηρούς, απαιτητικούς και αρνητικούς ανθρώπους. Όλες οι εμπειρίες είναι παρερμηνευμένες και έχουν πάντα αρνητικές πλευρές – απωθώντας κάθε τυχόν θετικό στοιχείο-, ενώ καμία θετική εμπειρία δεν φαίνεται να υπάρχει στην μνήμη ενός καταθλιπτικού.
«Δυσαρεστώ συνεχώς τους γονείς μου γιατί δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστά»
«Στην δουλειά όλοι με θεωρούν χαζή»

3. Αρνητική εκτίμηση μέλλοντος 
Ένας καταθλιπτικός θεωρεί πως το μέλλον του θα είναι αρνητικό, κενό, δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει βελτίωση, θα επακολουθήσουν πολλά προβλήματα και βάσανα και περιμένει τα χειρότερα. Είναι απελπισμένος και τα βλέπει όλα ζοφερά και μάταια. Είναι μάλιστα σύνηθες, ασθενείς με κατάθλιψη, όταν είναι σε απελπισία να έχουν και ιδέες να βλάψουν τον εαυτό τους ή και να αυτοκτονήσουν.
«Δεν πρόκειται να ξεπεράσω ποτέ την κατάθλιψή μου»
«Θα είμαι πάντα μόνη μου επειδή είμαι ανίκανη»

Καθώς, όλα τα παραπάνω μπορεί να βασανίζουν τον εαυτό μας ή κάποιον στο περιβάλλον μας, είναι βοηθητικό να απευθυνθούμε στον ειδικό ψυχικής υγείας που θα μας υποστηρίξει να βγούμε από τον καταθλιπτικό μας κόσμο, με τεχνικές ταιριαστές στις ανάγκες και την προσωπικότητά μας.

Δημοσιευμένο άρθρο στο www.uraniaonearth.gr